İnsanoğlunun varlığı için en temel hormonların başında D vitamini gelmektedir. Güneş açısından zengin olan Türkiye’de ise D vitamini eksikliği ironik bir şekilde çok sık görülmektedir. Bu noktada özellikle de bebeklerin gelişimi için çok önemli olan D vitamini eksikliği birçok hastalığı da beraberinde getirmektedir. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Mehmet Ali Talay, bebekler için D vitamininin önemini anlatıyor.
D vitamini ne işe yarar?
D vitamininin insan organizmasında birçok işlevi olmasına rağmen esas görevi; dolaşımda normal kalsiyum ve fosfor dengesini sağlayarak kemik sağlığının korunması ve idamesini sağlamaktır. Klasik olarak vitaminler organizmada sentez edilmediğinden, D vitamini de diğer vitaminler gibi organizmaya dışarıdan sağlanmaktadır. Aynı zamanda yorgunluk, depresyon, kas zayıflığı, kemik ağrısına ve hatta kansere karşı bile iyi gelmektedir.
D vitamini aslında vitamin değildir, vücutta kalsiyum emilimini kolaylaştıran bir hormondur. Yağlı balık gibi bazı gıdalar dışında D vitamini ihtiyacını ortalama bir diyetle gidermesi zordur. Ama derimiz ‘mor ötesi B’ (UVB) ışınlarına maruz kaldığında ihtiyacı olan vitamini kolesterolden üretebilmektedir. Türkiye’de D vitamini eksikliği oldukça sık rastlanılan bir durumdur. Bunun sebebi ise Türkiye her ne kadar güneş ışığından yararlanan bir ülke olsa da Nisan ve Ekim ayları arasında güneşi dik almaması nedeniyle D vitaminini tabii kaynaktan yüksek ölçüde sağlayamamasıdır.
D vitamini nasıl alınır?
D vitamini daha çok güneş ışığının etkisi ile (%90) deride sentez edilir. Aynı zamanda balık, balık yağı, yumurta gibi besinlerde yüksek oranda bulunması sebebiyle bu besinlerin tüketilmesi ile de organizmaya sağlanabilir.
Ancak doğal besinlerden yeterli D vitamini sağlayabilmek herkes için her zaman mümkün olmayabilir. Bu nedenle; ya süt, ekmek ve meyve suyu olmak üzere D vitamini ile zenginleştirilmiş besinlerin yeterli oranda tüketilmesi ya da ağızdan günlük önerilen miktarda D vitamini alınması gerekmektedir. Bebekler söz konusu olduğunda ise gelişimleri açısından D vitamini almaları çok önemlidir. Çünkü yeteri oranda alınmadığında kemik ve kaslarda gelişim geriliği görülebilir aynı zamanda raşitizm gelişebilir. Bu noktada;
- Bebeklerin, üzerlerinde yalnızca bez varken; haftada 30 dakika; giyinik iken haftada iki saat,
- Gebelerin, ellerinin ve yüzünün; haftada üç kez, günde 20 dakika güneş görmesi D vitamini ihtiyacı için gereklidir.
Bebeklerde D vitamini eksikliğinin belirtileri nelerdir?
- Kemiklerde şekil bozukluğu,
- Kas güçsüzlüğü,
- Oturma ve emeklemenin doğru yapılamaması,
- Boyun uzamaması,
- Kafatasının geç sertleşmesi,
- Motor becerilerinde gecikme,
- İştahsızlık,
- Halsizlik ve yorgunluk
- Uyku bozukluğu
Yeterli D vitamini alınmazsa ne olur?
- D vitaminin temel işlevi bağırsaklardan kalsiyum ve fosfor emilimini sağlayarak vücudun kalsiyum/fosfor dengesini korumaktır. D Vitamini yetersizliği, çocuklarda raşitizme yol açmaktadır.
- Raşitizme yol açacak kadar şiddetli olmayan D vitamini yetersizliğinde ise aktif raşitizm bulguları olmasa bile bu yetersizliğin yarattığı olumsuz sonuçları gözlemlemek mümkündür. Örneğin; kemik yapım-yıkım hızında artma, osteoporoz, hafif osteomalazi ve kalça veya diğer kemiklerdeki kırık olasılığında artma gibi bulgular ortaya çıkabilmektedir. Bütün bunların yanı sıra, son yıllarda D vitamini yetersizliğinin şeker hastalığı, koroner kalp hastalığı ve tüberküloz için hazırlayıcı risk faktörü olabileceği düşünülmektedir.
D vitamini için sadece güneş yeterli midir?
Bebeğin güneşe çıkarılarak güneş ışınlarından yararlanması önemlidir. Ancak bebeğin doğrudan güneş ışığına maruz kalmaması için birçok ebeveyn bazı önlemler alıyor. Örneğin sürülen güneş kremleri D vitamini sentezini %97 oranında azalttığı ve camdan geçerek gelen güneş ışınlarının sentez için uygun olmadığı bilinmektedir. Bu faktörlere kentsel hava kirliliği nedeniyle yeryüzüne ulaşan ultraviyole ışınlarının D vitamini sentezini sağlayacak dalga boyunda olmaması eklenmektedir. Dolayısıyla bebeklerin gelişimi için Güneş’e bel bağlamak doğru değildir.
Bebeklere hangi aydan itibaren D vitamini verilmelidir?
Ülkemizde D vitamini düşüklüğü çok sık rastlanılan bir durumdur. Bu durum daha bebeklik çağında ortaya çıkabilir. Bebeklerde D vitamini gelişim açısından çok önemli olduğundan mutlaka belli bir aydan sonra D vitamini takviyesi yapılmalıdır. Bu noktada bebeğin hayatının ilk haftasından itibaren beslenme tarzı ne olursa olsun tüm bebeklere en az bir yaşına kadar, tercihen 3 yaşına kadar günde 3 damla D vitamini uygulanmalıdır.
