Teknoloji kullanımının yaygınlaşmasıyla birlikte elektronik cihaz kullanımı da beraberinde arttı. Çocukların teknolojiye ve ekranlara erişimi kolaylaştıkça bu konuda sınırlar koymak ve kullanımını denetlemek de güçleşmiş oldu. Teknoloji kullanımının erken çocukluk döneminde başlaması çocuğun gelişimini olumsuz yönde etkileyebilir, bu yüzden bu konuda ebeveynlerin ekran süresini ve bu cihazların kullanımını denetleyerek bu konuda sınırlandırmalar getirmesi önemlidir. Teknoloji kullanımına erken çocukluk döneminden itibaren başlaması, çocuğun ekran kullanım süresinin sınırlandırılmaması, kullanımının ebeveyn tarafından denetlenmemesi gibi durumlar çocuğun gelişimini olumsuz yönde etkileyerek “ekran bağımlılığına” dönüşmesine neden olabilir.
Çocuklara bu konuda neden ve nasıl sınır konulması gerektiğini, neler yapılması gerektiğini sizler için yazdım.
Keyifli okumalar.
ÇOCUKLAR DİJİTAL DÜNYA İLE NE ZAMAN TANIŞMALI?
Fransız psikiyatrist Serge Tisseron’un geliştirdiği 3-6-9-12 kuralına göre
– 3 yaş öncesinde çocuk ekrana maruz kalmamalı,
– 6 yaşa kadar çocuğun kendine ait bir tableti/telefonu olmamalı,
– 9-12 yaş arasındaki çocuklar internete girerken ebeveynleri tarafından kontrol edilmeli,
– 12 yaşından önce sosyal medya hesabı kullanmamalıdır.
EKRAN SÜRESİNİ NEDEN SINIRLANDIRIYORUZ?
UYKU
Ekran başında geçirilen süre arttıkça çocuklarımızın uykuya dalması da o kadar güçleşir ve bu durum düzensiz bir uyku sebep olabilir. Yeterince uyuyamamak da çocuğun gelişimini ve büyümesini olumsuz yönde etkileyerek yorgunluk, sinirlilik ve sürekli atışma isteği gibi durumlar doğurabilir.
SOSYAL ETKİLEŞİM
Çocuk, ekran başındayken tek başına zaman geçirir ve başkalarıyla etkileşime girmez. Bu durum çocuğun sosyal gelişimini olumsuz yönde etkileyerek sosyal ortamlarda davranış ve duygu kontrolü sorunları doğurabilir. Ekran karşısında tek yönlü iletişime alıştıkları için sosyal ipuçlarını algılamada zorluk çekebilirler.
OBEZİTE
Çocuk, ekran başında ne kadar çok zaman geçirirse aşırı kilolu olma riski o kadar artar. Ekranlarda gördükleri abur cuburlar iştahlarını arttırıp sağlıksız besinlerin tüketimine teşvik ederken ekran başında yemek yediklerinde ise doyma hissi hissedemezler ve bu durum onları daha fazla yeme davranışına itebilir. Ayrıca ekran başında hareketsiz oldukları için bu da hızla kilo almalarına neden olabilir.
OKUL
Yapılan araştırmalar sonucunda çocukların ekran süresi arttıkça okul başarısının da olumsuz yönde etkilendiği, notlarının düştüğü, dikkat ve odaklanma sorunları yaşadıkları gözlemlenmiştir.
UYGUNSUZ İÇERİKLER
Çocuk, o yaş dönemi için henüz uygun olmayan içeriklere maruz kalıp bunun kalıcı etkilerini davranışlarına yansıtabilir. Örneğin şiddet içeriklerine fazla maruz kalan çocuk, şiddete duyarsızlaşabilir. Sonuç olarak çocuk şiddet içeren davranışları sorunlarını çözmek için normal bir yol olarak görebilir.
DÜRTÜSELLİK VE HAZ ODAKLI HAREKET ETME
Ekranda gördükleri içeriklerde hız ve rekabet gibi temalar işlenir. Her şey anlık, erişilebilir ve hemen çocuğun istediği şekilde olabilir. Çocuklar o dünyadaki hıza, kolaylığa, erişilebilirliğe ve kontrole alışınca gerçek hayatta da aynı şekilde istediklerinin hemen gerçekleşmesini isteme, sabırsız davranma, anı yaşamadan dürtüsel ve haz odaklı hareket etme gibi davranışlar gözlemlenebilir.
EKRAN SÜRESİNİ SINIRLANDIRMANIN YOLLARI
Çocuk ebeveynini taklit eder. İlk olarak ebeveyn kendi ekran süresini kontrol altında tutmalı ve çocuk ile birlikteyken ekrana bakmamalıdır. O an tüm odağının çocukta olduğunu hissettirmelidir.
Evde ekran süresini için kesin ve net sınırlar konulmalı ve bunlara herkes uymalı. Belirli bir rutin programın olması önemli. Bu konuda esneme olmamalı ve evdeki herkes bu kurallara uymalı.
Çocuğunuzun duyguları hakkında konuşup, onu anladığınızı ve dinlediğinizi ona gösterin. “Evet, şu an sıkıldın. Tabletinle oyun oynamak istiyorsun ama bugünlük ekran saatimiz bitti. Baban ve bende telefonlarımızı bıraktık hadi birlikte bir oyun oynayalım.” Gibi söylemler çocuğunuzu rahatlatacak ve hep birlikte bir aktivite yapmanızı sağlayacaktır.
Çocuğun ekranda geçirdiği süre kadar içeriğine de odaklanmalıyız. Çocuk için uygun olmayan içeriklere maruz kalmadığından emin olup, yaratıcılıklarını, becerilerini ve gelişimlerini destekleyecek oyunlar ve içerikleri kullanmaları konusunda destekleyebilirsiniz.
Uykuya geçmeden en az 1.5 saat kadar önce ekranlar bırakılmalı.
Çocuklarınıza daha kolay yemek yedirmek için önlerine tablet/telefon koymaktan kaçının. Bu sayede yediğinin farkında olup doyma hissini hissedecektir.
Elektronik cihazları göz önünden kaldırın. Her an çocuğun görebileceği/erişebileceği yerde olmamalı. Böylece gördükçe akıllarına gelmez ve her sıkıldıklarında bu cihazlara yönelmezler.
Psikolog Ayça Attay
İnstagram: psikolog.aycaattay
Mail: psikologaycaattay@gmail.com
