Yenidoğan Bebeğin İlk Bakımı Nasıl Yapılmalıdır?

Hastalıkların önlenmesi ve alınacak önlemler; Gözlerin Korunması; bebeğinizin gözlerini enfeksiyondan korumak için göz damlası damlatılır. K vitamini aşısı; kanın normal şekilde pıhtılaşması ve kanamanın durması için K vitamini gereklidir. Yenidoğan bebeklerin ilk birkaç hafta K vitamini seviyeleri düşüktür. Bu nedenle K vitamini yapılır. Hepatit B aşısı; Hepatit B karaciğeri etkileyen viral bir enfeksiyondur. Bebekleri bu virüsten koruma amaçlı yapılır. Tarama Testleri; bebeğinizin hastaneden ayrılmadan önce kanı alınarak tetkikler için Sağlık Müdürlüğüne özel laboratuvara gönderilir. Yenidoğan Taraması olarak adlandırılan bu tetkik önemlidir. Bu tetkiklerde; fenilketanüri, konjenital (doğuştan) hipotiroidi, biyotinidaz eksiliği ve kistik fibrozis erken tanılanması ve tedavisi amacıyla yapılır. İşitme Taraması; bebeğiniz taburcu olmadan önce işitme testi uygulanabilir. Acı vermez, kısa bir işlemdir. Bebek uyurken yapılır.

Ellerinizi Yıkayınız

Çocukların yaşam kaliteleri temelde onların gereksinimlerinin karşılanıp karşılanmamasıyla yakından ilgilidir. 0-36 aylık çocukların temel bakım gereksinimlerinin karşılanması ailelerin ve bakım verenlerin görevidir. Bakım gereksinimlerinin başında ise hijyen uygulamaları gelmektedir. Temelde hijyen uygulamaları uygun el yıkama, düzenli temizlik ve dezenfeksiyon uygulamalarından oluşmaktadır. Bebeğinize her dokunma öncesi, bakım (bebeğin alt değişimi, banyosu, vb. işlemler) öncesi-sonrası, bebeğin beslenmesini sağlama öncesi mutlaka ellerinizi yıkayınız.

Yenidoğan Bebeğin İlk İhtiyaçları Nedir?

Vücut Sıcaklığının Korunması

Yenidoğan bebeğin vücut ısısını sıcaklığını koruyan yağ dokusu eksiktir. Bebeğin vücudunun ıslak olması ısı kaybına neden olabilir. Bu nedenle önceden ısıtılmış (oda ısısında ısıtılmış, sıcak olmamasına dikkat ediniz) pamuklu battaniyesi ile hemen kurulanmalı ve yeni pamuklu kuru bir battaniyeye sarılmalı birkaç dakika sonra oda ısısında ısıtılmış kıyafetleri giydirilmelidir. Isı kaybı en çok başından olur. Başlık giydirilmesi gerekir. Bebeğin yüzünün kızarması vücut ısısının yükseldiğini, soluk ya da morumsu olması ise vücut ısısının düştüğünü gösterir.

Beslenmesi

İlk beslenme doğum sonu ilk yarım saat – 1. saatte yapılır. Emzirme sıklığı; bebeğin isteğine göre ayarlanmalıdır. Anne sütü dışında su dâhil hiçbir besin verilmemelidir. İlk günlerde salgılanan süt (ağız sütü) çok önemlidir. Her açıdan sağlıklı bir bebek sahibi olmak için bebeğinize İLK 6 AY SADECE ANNE SÜTÜ verin”. Anne sütü; yenidoğan bebeğin büyüme ve gelişimi için gerekli olan bütün sıvıyı, enerji ve besin öğelerini içeren, sindirimi kolay doğal bir besindir. Anne sütü ve emzirmenin hem bebek hem de anne için, başta beslenme olmak üzere, sağlık, bağışıklık, gelişimsel, psikolojik, sosyal ve ekonomik yönden çok sayıda yararları vardır. Her canlının sütünün kendisine ve bebeğine özel olması anne sütünü yavrusu için benzersiz bir besin maddesi yapan özelliktir. Bebeğin erken doğması ya da zamanında doğmuş olması annesinin sütünün ona uygun olması kriterini değiştirmemektedir. Bu nedenle yaşamın ilk altı ayında bebeğe anne sütü dışında başka bir besin maddesi önerilmemektedir.

Anne Sütünün Bebeğe Yararları Nelerdir?

• Bebeğin ruh ve vücut sağlığı için en uygun besindir.
• Her zaman hazır, temiz, uygun ısıdadır, ekonomiktir.
• Sindirimi en kolay besin maddesidir.
• Her annenin sütü kendi bebeği için en uygun özelliktedir. Erken doğan bebeği olan annenin sütü prematüre bebeğe, 1 aylık bebeği olan annenin sütü 1 aylık bebeğe, 3 aylık bebeği olan annenin sütü 3 aylık bebeğe göredir.
• Organ ve sistemlerin gelişmesini düzenleyen büyüme faktörlerini içerdiğinden bebeğin büyümesini ve gelişmesini hızlandırır.
• Anne sütü bebeğin ilk 6 ayda ihtiyacı olan protein, yağ vb. her türlü besin değerine sahiptir. Bu nedenle D vitamini ve flor dışında hiçbir ek besine, ek sıvıya, vitamine gereksinim duymaz.
• Aşırı şişmanlama (obesite) riski daha azdır.
• Annenin ilk gelen sütü (ağız sütü) bebek için çok önemlidir, bebeğin ilk aşısıdır.
• İçerdiği akyuvarlar ve koruyucu maddeler sayesinde bebeğinizi enfeksiyonlara karşı korur.
• Anne sütü, ishale yol açan mikroorganizmaların oluşmasını engeller.
• Anne sütü ile beslenen bebeklerde kansızlık daha az olur.
• İleri yaşlarda gelişebilecek hastalıkların olasılığını da azaltır. Örneğin; alerjik hastalıklar, şeker hastalığı, astım, kanser, damar sertliği, diş çürükleri vb.
• İçerdiği A vitamini ile göz hastalıklarına karşı korur.
•  Anne sütü alan bebeklerde pişik, karın ağrısı ve kabızlık daha az görülür.
• Ani bebek ölümü riskini (beşik ölümü) azaltır.
• Bebeğiniz için doğal bir sakinleştiricidir.
• Anne sütüyle beslenen bebekler daha az ağlarlar, daha iyi uyurlar.
• Emzirmeyle anne ile bebek arasında var olan duygusal bağ gelişir.
• Bebeğinizin zekâ gelişiminin daha iyi olmasını sağlar.

Anne Sütünün Anneye Yararları Nelerdir?

• Erken emzirmeyle doğum sonu kanamalar çabuk kesilir.
• Memelerde şişme iltihaplanma olmaz, anne loğusalık dönemini daha rahat/sorunsuz geçirir.
• Rahmin daha kısa süre de normale dönmesini sağlar.
• Emmeyle anneden salgılanan hormonlar sayesinde kısa süre de dinlenme ihtiyacını karşılar, huzurlu olur.
• Emziren annelerde meme, rahim kanserine yakalanma riski daha düşüktür.
• Doğum sonrasında kemiklerin yeniden mineral kazanmasını sağladığı için, menopoz sonrası kalça kemiği kırığı riskini azaltır.

Emzirme Sevgi ve Bağlılığın En Mükemmel Yoludur

Emzirmeye doğumdan sonra ilk yarım saatte başlanır. İlk 1-3 gün sütünüzün miktarı az, rengi koyu sarı ve kıvamı koyu olur. Bu sütün adı kolostrumdur. Doğumdan hemen sonra gelen süte Kolostrum denir. Kolostrumun içeriği; enfeksiyondan korur, A ve E vitaminlerinden zengindir. Bağırsak hareketlerini sağlar ve ilk kakasını (mekonyum) yapmasını sağlar. Sarılığı önler.

Emzirme Tekniği Nasıldır?

• Emzirme öncesi ellerinizi yıkayınız.
• Bebeğiniz ile göz temasını kuracak şekilde kucağınıza alınız.
• Bebeğinizi göğsünüze değecek şekilde yaklaştırınız.
• Bebeğinizin tüm vücudunu aynı seviyede ve anne vücuduna dönük olmasını sağlayınız.
• Rahat bir pozisyonda oturmanız bebeğin emmesini kolaylaştırır.
• Gerekirse sırt ve kol desteği kullanınız. Ayaklarınızı yükseltmek isterseniz ayaklık kullanabilirsiniz.

Bebeğinizi; kucaklama, kol altı ya da yatar pozisyonda emzirebilirsiniz. Memeyi desteklerken parmaklarınız memenin koyu renkli kısmında olmamalı. Elinizin dört parmağı memenin altında olacak şekilde desteklenmelidir. Makaslama (iki parmak ile göğsü sıkma) yapılmamalıdır. Süt akışını önler.

Emzirmeye Başlarken

• Bebeğin ağzı iyice açık
• Bebek, memenizin koyu renkli kısmının (areola) çoğunu ağzına almalı
• Bebeğinizin çenesi memeye değmelidir. Yanlış pozisyon; meme ucu yaralarına, bebeğin beslenemediği için kilo kaybına ve süt yapımının azalmasına neden olur.

Bebeğiniz Kucağınızda ve Göz Göze Olduğunuz Halde Ağzını Açmıyor Mu?

Göğüs ucunuzdan bir damla süt çıkarın, göğüs ucunu kullanarak bebeğinizin dudaklarına ve ağız çevresine dokunun. Bebeğiniz ağzını açacaktır. Memeyi desteklerken parmaklarınız memenin koyu renkli kısmında olmamalı. Elinizin dört parmağı memenin altında olacak şekilde desteklenmelidir. Bu parmaklarınızla bebeğinizin çenesini de destekleyerek daha az yorulmasını sağlayabilirsiniz.

• İkiz bebeklerinizin ilk haftalarında aynı anda emmeleri desteklenmelidir.
• Yalnız emzirmek ilk haftalarda zor olabilir, aileniz destekleyebilir.
• *Emzirme danışmanımızdan yardım alabilirsiniz.

İdrar ve Dışkı Sıklığı Ne Kadardır?

Bebeğinizin günde ortalamama 6-8 kez idrar yapması gerekir. Bu beslenmenin yeterli olduğunu gösterir. Bebeğinizin ilk günler 6-8 kez dışkı yapması normaldir. Dışkı ilk günler yeşilimsi ve cıvıktır sonraki günlerde sarı renk olur. Mama ile beslenen bebeklerin dışkısı kıvamlı ve sıklığı daha azdır. Bebeğinizin Alt Bakımı Bebeklerin cildi hassastır. Bunun için bebeklerin cildine uygun ürünler kullanmanız gerekir. Evinizde yapacağınız bebeğinizin alt bakımında kaka yaptıktan sonra ılık duru su ile yıkamanızı öneririz. *El Dezenfektanları ve alkol içerikli temizlik ürünleri gibi maddeler bebeğinizin cildine zarar verebilir. *Dezenfektanları kullanmayınız.

Alt Bakımı Uygulaması Nasıl Yapılır?

• Malzemelerinizi önceden hazırlayınız.
• Ellerinizi yıkayınız.
• Bebeğinizin kirli bezini açmadan önce alt açma yatağına çarşaf ya da koruyucu yerleştiriniz. Bezi yukarıdan aşağı doğru hafifçe altından alınız.  Bebeğinizin kirli bezini bantlarından kapatarak kapalı olarak çöpe atınız.
• Temizliği yukarıdan aşağıya doğru hafif hareketlerle siliniz.
• Temizliğinden sonra cildine uygun pişik kremi kullanabilirsiniz.
• Pişik kremini yoğun sürmeden (kalıntı kalmayacak şekilde) cilde yedirerek sürünüz.
• Bebeğinizin bezini değiştirdikten sonra ellerinizi yıkayınız.
• Bebeğiniz alt değişim ünitesinde iken kesinlikle arkanızı dönmeyiniz ve yanından uzaklaşmayınız.
• Bebeğinizi düşmelere karşı koruyunuz.

Yenidoğan Bebeklerde Uyku Ne Kadar Önemlidir?

Bebeğin günlük ihtiyaçlarından biri de uykudur. Uyku düzeninin sağlanması zaman alabilir. Bebeklerin beslenme süreleri haricinde enerjilerini sağlamaları için uykuya ihtiyaçları vardır. Beslenme için ilk günler 2-3 saatte bir uyandırılıp beslemeniz gerekebilir. Uyandırmak için; sırtına yumuşak hareketlerle sıvazlayabilir kıyafetlerini açabilir, ağız çevresine parmaklarınızla yumuşak dokunuşlar yapabilirsiniz. İki haftadan sonra uyku sürelerinin uzadığını far edebilirsiniz. Üç aylık olduklarında uyku saatlerini geceye çekerler ve bu durum anne-babayı rahatlatır. Yatağa yatırdığınızda birkaç dakika ağlayabilir, sessiz ortam sağladığınızda sakinleşir. Bebeğinizin altı kirli, karnı aç ve herhangi bir hastalığı yoksa ağlamasına sabır gösteriniz. Kendi kendine uykuya geçmesine izin veriniz. Bebeğiniz gece uyandığında beslenmediği sürece uykuya dalmazlar. Bebekler uykularında hareketli ve ağlamaya eğilimli olabilir, hemen kucağa almaktansa birkaç dakika bekleyip uykuya dalıp dalmayacaklarını gözleyiniz. Uykuya dalıyorsa gereksiz uyandırmayın. Bebeğinizi gece ya da gündüz sırt üstü yatırınız. Kafasının düzleşmemesi için başını hafif yana çevirebilirsiniz. Besledikten sonra yatırınca kusma olabilir bu nedenle hafif başına yan pozisyon vermeniz yeterlidir. Yatağı yumuşak, oyuncakla dolu olmamasına özen gösteriniz. Ayrıca baş ve yatak başı arasında mesafe bırakınız. Bebeğiniz uyurken çok sıkı yünlü kıyafetler giydirmeyin, pamuklu kıyafetler giydirebilirsiniz. Bebeğinizin yakında kaldığı odada sigara içilmesi uygun değildir. Bebeğinizi belirli havalarda uygun kıyafetler giydiriniz. Battaniye gibi yünlü örtüler kullanmamaya özen gösteriniz. Bebeğinizi kundaklamak veya çok sarmak uygun değildir. Hafif yumuşak örtülerle gevşek şekilde sarabilirsiniz fakat bu nefes almasını ve hareketini engellememelidir. Ayrıca oda ısısını çok fazla arttırmamalısınız. Bebeğe bizim giydiğimizden 1 kat fazla kıyafet giydirilmesi uygundur.

Bebeği Tutma Yöntemi Nasıldır?

Bebeğinizi ilk aylarında baş ve gövdeyi destekleyerek tutmanız gerekir. Oturtmaya çalışmayın. Boyun kasları ilk zaman gelişmediği için başını tutmayı öğrenene kadar baş, boyun ve kalçasından destekleyerek emzirir gibi kucağınızda desteklemeniz gerekir. Zamanla bebeğinizin sevdiği pozisyonları öğreneceksiniz.

Yenidoğan Bebekler Nasıl Yıkanır?

Bebeğinizin cildi anne karnında Verniks Kazeoza denilen bir %80 su olmak üzere lipit ve proteinler içeren bebeği koruyucu ince bir madde ile örtülüdür. Doğumdan sonra cildindeki bu beyaz tabakanın verniks olduğunu ve ısı kayıplarına karşı koruduğunu unutmayın. Verniks bebeğin vücudunda yayılımla gelişir ve cilt yüzeyindeki dağılımı gestasyon yaşına, doğum şekline, doğum kilosuna göre değişiklik gösterir. Verniksin bebeğin ısısının korunması, mikroorganizmalara bariyer oluşturması ve ısı-sıvı kayıplarının (TESK) önlenmesinde büyük rolü olduğundan, bebeğin hemen yıkanmaması önerilmektedir. İlk banyo doğumdan 6 saat sonra yaptırılabilir. Banyo sonrası çevre ısısı kontrol altında tutulmalıdır. Özellikle 36 haftadan küçük bebeklerde banyo 24 saatten sonraya ertelenmelidir. Günlük banyo gerekli değildir. Bebeklerde haftada 2 kez, yıkama önerilmektedir. Bebek beslenmeden önce banyo yaptırılmalıdır.

Banyo için gerekli malzemeler

• İki adet yumuşak havlu
• Oda ısısını gösteren termometre
• Bebeğin vücut sıcaklığını ölçmek için derece
• Cilt temizliğinde nötral (pH; 5,5) sıvı ya da kalıp temizlik ürünleri tercih edilebilir.
• Sıcaklığı ayarlanmış su dolu küvet
• Banyo araç- gereçlerin kullanmadan önce ve kullandıktan sonra malzemelerin mutlaka dezenfeksiyonu yapınız.
• Ellerinizi yıkayınız.
• Oda ısısının 26°- 27°C olarak ayarlayınız. Su yüksekliği yaklaşık 5 cm olarak ayarlayınız.
• Su sıcaklığı 36 °-37°C arası olmalıdır. Termometre yardımı ile su sıcaklığını kontrol ediniz. (Su sıcaklığı ve küvet içinde banyonun verilmesinin ısı kaybını önlemede etkili ve bebekleri daha hoşnut edici bir uygulama olduğu bildirilmektedir).
• Havlunuzu önceden ısıtınız.
• Bebeğin vücut sıcaklığı 36,5-37°C olmalıdır. Banyo öncesi derece ile kontrol ediniz.
• Bebeğin kıyafetlerini çıkarınız.
• Nazik bir şekilde bebeğin başını ve vücudunu destekleyerek yavaşça hazırladığınız suya daldırınız.
• Banyo için yumuşak ve deriye zarar vermeyen sünger kullanılabilir.
• Gözleri için yumuşak göz pedi yardımıyla nazikçe içten dışa doğru yıkayabilirsiniz.
• İki göz içinde ayrı pedler kullanınız.
• Elleriniz yardımıyla başından vücuduna su dökünüz.
• Önce başını ve yüzünü sonrada gövdesini yumuşak hareketlerle yıkayınız.
• Ovalama (firiksiyon) gibi sert el dokunuşları yapmayınız.
• Banyo süresi kısa (5 dakika) olmalıdır.
• Önceden ısıtılmış yumuşak havluya bebeği sarınız ve kurulayınız. Bebek kurulanır kurulanmaz önceden ısıtılmış ikinci havluya bebeği sararak 10 dk bekleyiniz. Bebeğin iyi kurulanması sağlandıktan sonra giydiriniz.
• Banyo sırasında bebeği yalnız bırakmayınız.
• Banyo sırasında bebeğin baş ve vücudunu her zaman elinizle destekleyiniz.
• Su/şampuan kayganlığı arttıracağı için bebeği yukarı kaldırmayınız.
• Bebeğe suyu çok yukarıdan dökmeyiniz.
• Banyo sonunda bebeği aldığınız yatağın kenarlıkları ya da kapakları kapalı olmalıdır.

Yenidoğan Bebeklerde Tırnak Bakımı Nasıl Olmalıdır?

Bebeğinizin tırnakları yumuşak ama keskindir. Yenidoğan bir bebek kendi yüzünü veya sizinkini tırmıklayabilir. Yüzünü tırmalamaması için doğduktan kısa süre sonra kesebilirsiniz. Tırnakları yumuşak olduğu için parmaklarınızla ucunu koparabilirsiniz, bu tırnağının tamamını koparmazsınız. Bebek makası veya küçük makas kullanabilirsiniz.

• Tırnaklarını banyodan sonra kesiniz.
• Bebeğiniz uykudayken kesme işlemini yapınız.
• Bebeği başkası tutarken kesiniz.
• Tırnakları düz ve kısa kesiniz.

Gaz Sancısı (Kolik) İle Nasıl Baş Edilir?

Bebeğiniz sağlıklı olmasına rağmen sık sık özellikle akşamları huysuzluk ve ağlama nöbetleri oluyor ya da günde üç dört defa hiç sakinleşmeden ağlıyorsa kolik olabilir. Kolik doğumdan 6 hafta sonra yükselir ve 3. ayından sonra kaybolur. Anne ve babalar bu durumda sinirli, gergin ve endişeli olurlar. Anne ve baba bu durumun bir süre sonra geçeceğini bilmeli sakinleştirme için vazgeçmeliler. Siz ne kadar rahat olursanız bebeği sakinleştirmeniz kolay olur.

Ne Zaman Kolik Olmayabilir?

• Olağan dışı ağlamaların sürdürülmesi
• Ağlama sesi tuhaf geliyorsa
• Hareketlerde azalma, yetersiz beslenme, anormal soluk alıp-verme, anormal hareketleri varsa
• Kusma, ateş ishal gibi başka hastalık belirtileri ortaya çıkmışsa
• Bebeğinizin doktoruna danışınız.

Yenidoğan Bebeklerde Masaj Nasıldır?

Bebeğinize yapacağınız masaj onun rahatlamasını ve aranızdaki bağın kurulmasında etkili bir yöntemdir. Bebeğinize nemlendirici uygularken parmak uçlarınızla küçük dokunuşlar yapabilirsiniz. Göbeğine masajı bastırmadan sağdan sola doğru yapmalısınız. Bebeğinizin doğumundan sonra 3. ayından itibaren egzersizlere başlayabilirsiniz. Örneğin: emzirme öncesi ya da emzirme sonrası 20. dk sonra ve banyosundan ya da uykusundan önce, banyo sonrası düz bir zeminde, bacaklarını ve kollarını hareket ettirebilirsiniz. Eğer bebeğiniz masajdan rahatsız olduysa bırakın. Siz gergin bebek huysuz ise masaj yapmayın.

Sevgi ve İlgi

Bebekler doğar doğmaz sizin onu kucağa almanızı, sarılmanızı, dokunmanızı, öpmenizi, onunla konuşup şarkı söyleminizi isterler. Bu sevgi, şefkat ve bağlılığı arttıran yöntemlerdir. Ayrıca bebeğin beyin gelişimine yardımcı olur. Bebeğin fiziksel, duysal ve zihinsel gelişime ihtiyacı vardır. Bebeğinize bakım verirken onunla konuşmanız, yaptıklarınızı anlatmanız, kitap okumanız ve şarkı söylemeniz gelişiminde hayati rol oynar. Bebeğiniz yüzünüzü seyretsin. Özellikle emzirirken sadece bebeğinizle ilgilenin. Belirli bir düzen kurun, tekrarlanan durumlar bebeğinizin ortama ve size kolay alışmasını sağlar.