Uyku, çocuğun sağlıklı bir şekilde büyümesi için önemli bir ihtiyaçtır. Fiziksel ve psikolojik olarak çocuğu besleyen ve geliştiren bir gerekliliktir. Çocuklar genellikle uyumayı sevmezler ve uyumamak için direnirler. Bebeklik döneminde rutine oturtulması en zor durumlardan biri de uyku düzenidir. İlk aylarda bebekler sıkça uyanmaktadır. 1 yaşın sonlarına doğru nedensiz uykular devam ediyorsa ebeveynlerin uyku aralarında nasıl müdahalelerde bulunduğuna bakılması gerekmektedir. Ebeveyn yaklaşımları gece uyanma durumlarını pekiştirebilir. İlk 6 aydan sonra beslenme, oynama ve dinlenme gibi aktivitelerin gündüze çekilmesi gece uykusunun rutine oturtulmasında büyük önem taşır.
Rutinler bebeklerde uyku saatinin geldiğini hissettirir. Uyku rutini oluşturmak için banyo, masaj, emzirme, gaz çıkarma, ninni ya da şarkı söyleme gibi aktiviteler her gün aynı saat ve düzende yapılabilir. Böylece bebeğin uyuması daha kolay olur.
Çocuğun Uyumak İstememesinin Birçok Nedeni Olabilir
- Anne- baba tutumu: Uyku ortamının ve saatinin sürekli değişmesi bebekte kaygıya neden olabilir. Bu düzensizlik çocukta uyku rutinin oluşamamasına ve gece sürekli uyanmasına sebebiyet verebilir.
- Ebeveynlik sendromu: Bebeğin taleplerini anlamayan veya görmezden gelen, yetersiz kalan ebeveynler uyku problemini tetikleyebilir.
- Aile içi şiddet: Çocuklar, sürekli çatışma içinde olan ebeveynlerden etkilenir ve bu durum travma geliştirmesine neden olabilir. Bu da uykuda huzursuzluk yaratacağından çocuk sürekli uyanma ihtiyacı hisseder.
- Karanlık korkusu: Çocukların hayal gücü çok fazladır. Karanlıkta kaldıklarında yatağın altından canavar çıkacağından korkabilir. Kötü insanların gelip onu kaçıracağını söyleyerek uykuya direnebilir.
- Kabuslar: Çocuklar kötü rüyalar görmemek için uyumaya direnç gösterebilirler.
- Fiziksel/ duygusal ihtiyaçlarının karşılanmaması
- Çocuğun bir hastalığının olması: Çocuğun devam ettiği bir tedavisinin olması uyku düzeninin oluşmasında sorun yaratabilir.
Uyku Öncesi Yapılması Gerekenler
- Uyku saatlerinin aile tarafından belirlenmesi ve ödün verilmemesi
- Uyuduktan sonra yerinin değiştirilmemesi
- Bebeği yatağa bırakırken sevdiği bir nesne ile uyumasına izin verilmesi
- Bebeğin sallanma, emme gibi aracılarla uyumamayı öğrenmesi gerekir
- Yatağa aç olarak bırakılmaması
- Uykudan önce sakin ve aile ile beraberce zaman geçirilebilecek etkinlikler yapılması
Ne Zaman Kendi Odasına Geçmeli ?
- Odaları ayırma zamanının emzirme dönemi bittikten sonra olması uygun görülmektedir.
- Bu ayrılma döneminin 2-3 yaş civarında olması uygundur.
Rutin + Düzen = Uyku
Uyku alışkanlığı kazandırılırken en önemli faktörlerden biri anne babanın tutarlı olmasıdır. Çocuk bu alışkanlığı kazanana kadar kendi odasında uyumak istemeyebilir, tek başına yatmak istemeyebilir. Bu beklediğimiz bir sorundur ve süreçtir. Bu durum karşısında ebeveynler panik olmamalı, kararlı bir duruş sergilemelidir.
Buradaki rol model ebeveynlerdir. Ebeveynlerinin geç saatte yattığını göre çocuk da bir süreden sonra geç saatte yatmak isteyecek ve uyumamak için direnecektir. Çocuğun uyku saati, düzenli olmalıdır ve gelen misafire göre çok az değişime uğramalıdır. Çocuk derin uykuya geçene kadar masal okunabilir. Rahatlatıcı müzikler, ninniler dinletilebilir. Çocuğu yormak adına hareketli oyunlar oynatmak doğru değildir. Bu durum rutinin oluşmasını engelleyebilir. Uykuya geçmeden önce ılık bir duş aldırılabilir, loş bir ortamda ninni ya da sakinleştirici müzik eşliğinde uykuya geçilmesi beklenebilir.
Bütün bu süreçlerden sonra çocuğunuz hala uykuya dalmakta zorlanıyorsa ve uyumak istemiyorsa altında yatan ikincil faktörün (korku, yorgunluk, anne-babayı görme isteği…) araştırılması gerekmektedir. Bu nedenlere yönelik çözüm aranması gerekmektedir.
Psikolog Ayça Attay
