Akran zorbalığı, okul içindeki bir öğrencinin veya öğrencilerin bir başka öğrenciyi veya öğrencileri, tekrarlayan aralıklarla olumsuz etkilere maruz bırakması olarak tanımlanmaktadır. Akran zorbalığı; fiziksel, sözel ve davranışsal olarak zarar verici davranışlarda bulunulması durumuna da denir. Bu durum, hem zorbalığa uğrayan hem de zorbalık uygulayan çocuklar için olumsuz sonuçlar doğurmaktadır. Akran zorbalığında taraflar arasında “eşit olmayan güç ilişkisinin olması”, bu durumun “süreklilik” özelliği taşıması ve “kasıtlı” olarak yapılması söz konusudur.
Bu örüntüde 3 kişi bulunur:
-Zorba: kasıtlı ve sürekli olarak kendinden düşük gördüğü, gücünün yetebildiğini düşündüğü kişiye karşı zarar verici davranışlarda bulunan kişi/kişilerdir.
-Mağdur: zorbanın davranışlarından zarar gören ve bu durumdan etkilenen kişidir
-Seyirciler: zorbalığa uğrayan kişiye yardım etmeden sadece olaya seyirci olan kişilerdir.
Akran Zorbalığının Türleri
-Sözel Zorbalık: En sık görülen zorbalık türüdür. Kişinin karşısındakiyle dalga geçmesi, kızdırması, korkutması, alay etmesi, lakap takması, küçük düşürücü ifadelerde bulunması, küfür/hakaret etmesi, tehdit etmesi ve incitici sözler söylemesi bu zorbalık türüne girer.
-Fiziksel Zorbalık: İtme, vurma, saç çekme, tükürme, izinsiz eşya alma hor kullanma gibi fiziksel bir temasta bulunulan hareketlerdir.
-Cinsel Zorbalık: Cinsel amaçlı dokunma, elleme, imada bulunma, cinsel içerikli küfürler etme gibi karşısındaki kişinin utanç duyacağı davranışlar cinsel zorbalıktır.
-Sosyal Zorbalık: Çocuğun zorla sosyal ortamlarından izole edilmesidir. Oyuna almamak, başkalarının oyununa almasını engellemek, yokmuş gibi davranmak, dışlamak gibi davranışlar örnek gösterilebilir.
-Siber Zorbalık: Teknoloji çağıyla birlikte çocuklarda tablet ve telefon kullanımının yaygınlaşmasıyla en sık yapılan zorbalık türleri arasına girmiştir. Sosyal medya ya da internet ortamında izinsiz çekilip paylaşılan fotoğraf ve videolar, kişi hakkında asılsız yazılar yazıp paylaşmak bu zorbalık türüne örnektir.
Çocuğunuzda Bunlar Varsa Dikkat!
Akran zorbalığına uğrayan çocuklarda:
- Vücudunun belirli bölgelerinde fiziksel yaralanmalar
- Okula gitmek istememe sürekli bahane üretme
- Okula karşı nefret söylemleri ve korku duyma
- Beslenme problemleri
- Depresif davranışlar, sürekli mutsuzluk hali
- Parka gitmek istememe, yaşıtlarıyla iletişim kurmama
- Özgüvende düşüklüğü
- Okul başarısında düşme
- Defter, kalem, çanta gibi okul eşyalarında tekrarlı bir şekilde kaybolma, kırılma ve zarar görme
- Kıyafetlerinde sürekli ve tekrarlı şekilde oluşan yırtıklar
- Uyku problemleri
gibi sorunlar görülebilir.
Çocuğunuz Zorbalığa Maruz Kaldıysa
- Kaygı bozukluğu
- Uyku sorunları
- Öfke problemleri
- İçe kapanma
- Tırnak yeme
- Akademik başarısızlık
gibi psikolojik problemleri ortaya çıkabilir.
Ebeveynlerin Dikkatine !
- Akran zorbalığına uğrayan çocuklar bu durumu kolay kolay aileleri ile paylaşmazlar. Yaşadığı zorbalığı paylaşmak istemeyebilir, utanabilir ve kendilerini suçlayabilirler. Bu yüzden çocukla iletişim halinde olmak ve çocuğu gözlemlemek önemlidir.
- Çocuğunuz bu yaşadığı durumu anlattığında onu çok iyi bir şekilde dinleyin ve sözünü kesmeyin. Çocuğunuzun duygularını anlamak ve güvende olduğunu belirtmek önemlidir.
- Siz de başınızdan geçen olayları hemen anlatmayın. Çocuğunuzun durumu size anlatması için zaman verin.
- “Sana bunu yapmalarına neden izin veriyorsun?”, “Sonra sen ne yaptın ve ne dedin?” gibi sorgulayıcı cümlelerden uzak durun.
- Çocuğunuzun anlattıklarına güvenin. “Sen de bir şey mi yaptın?” gibi sorular sormayın. Neden, niçin sorularıyla bilgi almaya çalışmak çocuğun suçlu hissetmesine neden olabilir.
- Çocuğunuzun anlatmış olduğu bu durum karşısında hızlı çözüm bulma (“Ben o çocukla konuşurum, annesini ararım hallederim”) yoluna gitmek bir yarar sağlamayacaktır.
- Kendi başına çözmesi için çocuğunuzu yalnız bırakmayın. “Sen yapabilirsin.”, “Sen halledersin.” Gibi destekleyici olduğunu sandığınız, aslında destekleyici olmayan cümleler kurmayın.
- Çocuğunuz yaşadığı bu durumu sizinle paylaştığı için teşekkür edin ve sevginizi göstermeyi ihmal etmeyin.
Çocuğunuzun akran zorbalığına maruz kaldığını fark eden ebeveynin yapması gereken şey ilk olarak sınıf öğretmeni ile sonrasında da okul psikolojik danışmanı ile iletişime geçmektir. Okul psikolojik danışmanının bu konuyu okul yönetimine aktardığından emin olun ve bu konuyu takip edin. Bu sorunu okulun çözmesi için de okula zaman tanıyın. Bu süreçte çocuğunuza her gün “Ne oldu?, Bugün de aynı şeyi yaptılar mı?, Sen ne dedin?, Kendini savunmadın mı?” gibi sorgulayıcı cümleler kurmaktan kaçının.
Psikolog Ayça Attay
