Oyun ve oyuncaklar aracılığıyla çocukların duygu ve düşüncelerini ifade etmelerini sağlayan özel işleve oyun terapisi denir. Oyun terapisi, çocuğun doğasına en uygun olan oyun yönetimi ve oyuncaklar ile oluşturulmuş özel bir ortamda alanında uzman bir psikolog eşliğinde uygulanır. Çocuğa güven veren terapötik ilişki kurarak, çocuğun kendini ifade ettiği, ilaç kullanılmayan terapi yönetimidir.
Yetişkinler sorunlarını konuşarak çözebilir, peki ya çocuklar?
Maalesef ki bu durum çocuklar için bu kadar kolay değil. Çocuklar duygu ve düşüncelerini ifade etmekte yetişkinler kadar iyi değildir. Çoğu zaman duygu ve düşüncelerinin farkında olmayabilir ve anlamlandıramayabilirler. Bu da kendilerini ifade etmelerini güçleştirebilir.
Çocuk, sorunlarını açık açık söyleyemediği için dış dünyaya yani çoğu zaman çevresinde bulunan yetişkine mesaj gönderir. Bu mesaj çoğunlukla öfke patlamaları, ağlama, vurma davranışları vs. olarak karşımıza çıkabilmektedir. Aslında, çocuğun burada bize söylemeye çalıştığı şey ‘beni gör’, ‘beni fark et’ mesajdır.
Oyun İşe Yarıyor mu?
Her çocuk ayrı bir dünya farklı bir renktir. Çocuğun dünyayı keşfedebilmesinin yolu oyundur ve çocuğun olduğu her yerde oyun vardır.
Bir saniye durup kendi çocukluğunuzu düşünmenizi istiyorum. Oyun oynarken ne kadar saf ve temiz duygularla aslında o anki ruh halinizi oyununuza yansıttığınızı hatırlıyor musunuz? Çocuklarınız için de durum aynı. Oyun, amacı eğlence olan eylemlerdir. Çevrenizdeki çocuklara oyun oynarken dikkat edin farklı ağızla hep aynı dili konuşurlar. Çünkü oyunun dili evrenseldir, çocuk oyunca konuşur ve oyun oynamak doğuştan gelir. Her çocuğun bilişsel, sosyal, duygusal ve fiziksel olarak gelişmeye ihtiyacı vardır. Oyun geliştirir. Farklı kişilerle çeşitli oyunlar oynayan çocuk hayata, insana dair bilgiler öğrenir ve oyun sayesinde kendini eğitir.
Çocuklar az kelime ile çok şey anlatır, metaforik dil kullanır. Dillerini tepki olarak kullanır ve durduk yere bir şey yapmazlar. Her hareketlerinin bir anlamı vardır.
Benim çocuğum parkta oynuyor zaten, oyun terapisinden farkı ne?
Çocuklar için oyun otomatik, eğlenceli, dış ödüllere bağlı olmayan gönüllülük esasına dayanan bir eylemdir. Oyun terapisi ise oyun terapi odası ve oyun terapisine özgü oyuncaklar ile sağlanır. Çocuğun oyunu her zaman aynıdır ancak oyun terapisinde bu duruma ek olarak sistematik bir yaklaşım da bulunmaktadır. Oyun terapisti, çocuğun kurduğu oyundan yola çıkarak çocuğun iç dünyasını ifade etmesine olanak sağlar. Çocukların günlük oynadıkları oyunlar, oyun terapi seansında oynadıkları oyundan içerik olarak farklı olmasa bile işlevsellik ve sistematiklik açısından farklıdır.
Oyun Terapisinin Türleri Nelerdir?
Oyun terapisi yönlendirilmiş ve yönlendirilmemiş olarak ikiye ayrılabilmektedir. Yönlendirilmiş oyun terapisinde çocuğa direktifler verilerek oyun oynaması sağlanır. Yönlendirilmemiş oyun terapisinde ise oyun tamamen çocuğun elindedir. Terapist, çocuğu olduğu gibi kabul eder.
1.Çocuk Merkezli Oyun Terapisi
Bu ekolde, çocuğu değiştirmek ve kontrol etmek gibi bir amaç yoktur. Amaç çocuğun kendi davranışlarının farkına varmasını sağlamak ve kendini yönetmesine izin vermektir. Terapist, değişim için çocuğa ve onun kaynaklarına güvenir. Terapide en önemli şey güven ilişkisinin kurulmuş olmasıdır. Problem yerine ilişkiye odaklanmak ön koşuldur. Terapist hiçbir koşulda çocuğu yönlendirmez ve çocuğun verdiği her şeyi koşulsuz kabul eder.
2-10 yaş arası çocuklarda etkili olduğu araştırmalar sonucu kanıtlanmış ve depresyon, kaygı, takıntı gibi sorunlarda etkili olduğu gözlenmiştir.
- Deneyimsel Oyun Terapisi
Deneyimsel oyun terapisi ekolüne göre çocuk, çevresini bilişsel olarak değil deneyimsel olarak algılar. Bu ekole göre, çocuk rahatsız edici duyguları düşünemez ve bu duyguları içten gelmez, bunları çeşitli davranışlar ile hareket ederek deneyimler. Deneyimsel oyun terapisi, çocuk merkezli oyun terapisinin yanı sıra oyundaki metaforlara da önem vermektedir.
2-10 yaş arası çocuklarda etkili olduğu araştırmalar sonucu kanıtlanmış ve travma, kaygı, korku, boşanma, uyum sorunu gibi durumlarda etkili olduğu gözlenmiştir.
Bu iki ekol dışında; Filial Terapi, Gelişimsel Oyun Terapisi, Kum Terapisi, Theraplay gibi farklı ekollerde bulunmaktadır.
Oyun Terapisinin Çocuğa Kazandırdıkları
-Duygularını daha iyi tanıma, anlama ve ifade etme
-Problem çözme becerilerini geliştirme
-Özgüvenini arttırma
-İç çatışmalarını kendi kendine çözme
-Davranışlarının sorumluluğunu alma
Çocuk, bu ve bunun gibi pek çok özelliği oyun terapisi sayesinde kazanmış olur.
Ve unutmayın oynayan çocuk iyileşir…
Psikolog Ayça Attay
İletişim
Instagram: psikolog.aycaattay
E-Mail: psikologaycaattay@gmail.com
